دکتر رضا مسائلی: مراکز رشد فناوری در دانشگاه توانمندی های زیادی برای ارائه در مجامع بین‌المللی دارند

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در راستای کسب رتبه نخست دانشگاه علوم پزشکی تهران در ارزشیابی جامع تحقیقات و فناوری، با دکتر رضا مسائلی رئیس مرکز رشد فناوری مواد و تجهیزات دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و استادیار زیست مواد دندانی دانشکده دندانپزشکی، در استودیوی شفآ روابط عمومی دانشگاه گفت و گو کردیم. 

 

چند سالی است که موضوع «تولید و تجاری‌سازی فناوری‌ها در دانشگاه» در دستور کار قرار گرفته و در این راستا قدم‌های خیلی خوب و مؤثری برداشته شده است. در حوزه‌ی دندانپزشکی هم از سال 1391 یک مرکز رشد فناوری از وزارت بهداشت پروانه فعالیت و تأسیس دریافت کرد تا در دانشگاه فعالیت خودش را شروع کند. در آن سال‌ها سرکار خانم دکتر جعفرزاده مؤسس بودن و زحمت تأسیس مرکز رشد را کشیدند و بعد از ایشان هم بنده در حقیقت مسئولیت این مرکز بر عهده گرفتم. کارهای بسیار خوبی در حوزه‌ی تجاری‌سازی فناوری‌های حوزه‌ی زیست مواد دندانی و همچنین تجهیزات دندانپزشکی انجام داده‌ایم، مرکز ما اولین مرکز رشد فناوری در حوزه‌ی زیست مواد دندانی و حوزه‌ی تجهیزات دندانپزشکی در کشور است و محل فعالیت آن هم در پژوهشکده علوم دندانپزشکی است. در سال‌های اول رسالت مرکز رشد خیلی برای اعضای هیئت‌علمی روشن و شفاف نبود اما کم‌کم با فعالیت اعضای هیئت‌علمی در این مرکز مواجه شدیم.

اعضای هیئت‌علمی و دانشجویان phd هم در حوزه‌ی زیست مواد فعالیت می‌کنند و در این مرکز به تجاری‌سازی فناوری‌های حوزه‌ی دندانپزشکی مشغول هستند؛ کارهای بسیار خوب، بدیع، نو و امیدبخشی است که در دانشگاه در حوزه‌ی دندانپزشکی، تجاری‌سازی، فناوری حوزه‌ی دندانپزشکی اتفاق افتاده است. فعالیت این شرکت‌ها از صبح اول وقت تا دیروقت و پاسی از شب در مرکز رشد و پژوهشکده علوم دندانپزشکی ادامه دارد و فناوران مرکز فارغ از اینکه چه مسئولیت‌هایی در حوزه‌ی آموزش و پژوهش دارند در شرکت‌های دانش‌بنیان خودشان هم فعالیت می‌کنند.

خبر خیلی خوبی که دوست دارم مطرح کنم این است که ان شاالله در سال جاری تعداد قابل‌توجهی از حوزه‌ی محصولات زیست مواد دندانی را شرکت‌ها به تجاری‌سازی مشغول‌اند، امیدوارم که در سال 1400 محصولات متعدد و متنوعی در حوزه‌ی زیست مواد، توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و اعضای هیئت‌علمی به بازار ارائه کنیم و سهم قابل‌توجهی از این محصولات را این شرکت‌ها به خودشان اختصاص بدهند. دررابطه‌با بحث تحریم‌ها هم اشاره‌ای خواهم داشت به طور مثال؛ در مواد قالب‌گیری باتوجه‌به اینکه نرخ ارز به طور قابل‌ملاحظه‌ای در سنوات گذشته افزایش پیدا کرد فرصت بسیار خوبی برای این شرکت‌ها فراهم شد که در حوزه‌ی تأمین بازار اقدام کنند و در برخی از محصولات زیست مواد دندانی ما مواجه بودیم که قسمت قابل‌توجهی از سهم بازار توسط همین شرکت‌هایی که در این مرکز رشد در حال فعالیت بودند تأمین می‌شود. از لحاظ قیمت و کیفیت قابل‌مقایسه و قابل‌ملاحظه با محصولات خارجی است. جهت‌گیری کار به این سمت است که ان شالله شرکت‌هایی که در مرکز رشد هستند با اخذ استانداردهای بین‌المللی توجه به صادرات داشته باشند، امیدوارم که در بازار ایران نه‌تنها در سال‌های آینده سهم قابل‌توجهی از محصولات زیست مواد دندانی توسط شرکت‌های مرکز رشد تأمین شود، باتوجه‌به یک نگاه بین‌المللی که وجود دارد و دانش‌محور بودن تولید این محصولات این‌ها بتوانند در بازارهای جهانی هم حرفی برای گفتن داشته باشند و این یکی از نقاط بسیار مهم و قابل‌توجه است که ما در مرکز رشد زیست مواد دندانی در دانشگاه علوم پزشکی تهران دنبال می‌کنیم.  

یکی دیگر از نکات بسیار مهمی که وجود دارد، «کار تیمی و مشارکتی» است که در معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه انجام می‌شود. تلاشمان این بود که نقش حمایتی و کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان داشته باشیم و دانشگاه در این زمینه بستر را واقعاً به معنای واقعی کلمه فراهم کرده است، سعی کردیم که شرکت‌ها حریم خصوصی و استقلالی که دارند را به نحو احسن رعایت کنیم و احساس کنند که محیط فضای کار در پژوهشکده علوم دندانپزشکی در اختیار خودشان است. 

در این فرصت مغتنم باید تشکر کنم از نوع نگاهی که معاونت تحقیقات و فناوری و ریاست پژوهشکده‌ی علوم دندانپزشکی دکتر رکن که زحمات زیادی را متقبل شدند و نگاهشان «حمایت محور» بود و کمک می‌کردند که شرکت‌ها در این زمینه فعال باشند و آنجا را متعلق به خودشان بداند. 

ما فقط نقش حمایتی داریم وارد فرایندشان نمی‌شویم، کمک می‌کنیم که اگر با مشکلی روبرو شدند و نیاز به مساعدت و پشتیبانی داشتند از آنها حمایت کنیم؛ البته که این نگاه در دانشگاه و هم در پژوهشکده علوم دندانپزشکی به طور واضح و شفاف وجود داشت؛ در مرکز رشد هم سعی کردیم که همین محور را دنبال کنیم. 

 

محصولات متعدد و متفاوتی را در حوزه‌های تخصصی مختلف در علوم دندانپزشکی داریم، قریب به هفتصد شرکت تأمین‌کننده مواد و تجهیزات دندانپزشکی در کشور فعالیت می‌کنند در حوزه ی تولید هم شرکت‌هایی از گذشته بودند که فعالیت می‌کردند اما این که شرکت‌هایی که در حقیقت از خود اعضای هیئت‌علمی باشند در محیط و محوطه دانشگاه فعالیت کنند و متعلق به خودشان باشد و احساس تملک کنند و ما این را کمک کنیم خوب نبوده یعنی این که امروز ما باتوجه‌به امکاناتی که در دانشکده دندانپزشکی داریم و مهم‌ترین موضوعی که اعضای هیئت‌علمی در دانشکده دندان‌پزشکی در این زمینه همکاری می‌کنند «ارتباط با بالین بیمار» است؛ یعنی فناوری‌هایی که در حال گسترش هستند و به سمت در حقیقت تجاری‌سازی حرکت می‌کنند. البته بحث حضور علوم پایه در دانشگاه و رشته‌های متعدد و مختلف از جمله؛ فارماکولوژی، میکروبیولوژی و تخصص‌های مختلفی که در این زمینه وجود دارند نیز یکی از زیرساخت‌های قابل‌توجه است. 

 بحث ظرفیتی که در آزمایشگاه‌های پژوهشکده و آزمایشگاه‌های گروه زیست مواد دندانی و مرکز تحقیقات در دندانپزشکی وجود دارد این است که آزمایشگاه‌هایی است که پایه هستند و تمام این‌ها در حقیقت حلقه‌هایی است که اگر کسی در بیرون از این محوطه و مرکز رشد میخواد فعالیت کند واقعا با سختی و زمان بر است اینها همه در اختیار فنآوران است که در این زمینه فعالیت می کنند. سعی کردیم فرآیندهایمان شفاف و روشن باشد و در روی وب و پرتال دانشگاه قرار گیرد. افراد می توانند کاربرگ هایی که برای پذیرش در مرکز رشد است را دانلود و تکمیل و برای ما ارسال کنند. در شورای مرکز رشد از خود فناوران میخواهیم که از پروژه خودشان دفاع کنند و  بعد از تایید در شورای مرکزی رشد در مرکز رشد استقرار پیدا می‌کنند. به طور کلی حلقه‌هایی که در گذشته به هم متصل نبود امروز برای یک فنآور در دسترس است. 

در حقیقت باید مسیرهای قابل‌توجه دیگری را طی کنیم؛ بالاخره این زیرساخت‌ها برای اعضای هیئت‌علمی و هم دانشجویان تخصصی و فناوران فراهم است که بتوانند در مرکز رشد فعالیت کنند. نکته‌ی بسیار مهمی است که این شرکت‌ها با استفاده از زیرساخت‌ها و قوانینی که در دانشگاه وجود دارد و قانون برنامه پنجم توسعه و قوانین پایه‌ای که به تصویب رسیده و در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار گرفته که از این امکانات بتوانند استفاده کنند.

امیدواریم که «پارک علم و فناوری دانشگاه» با کمک ریاست محترم دانشگاه زودتر به بهره‌برداری برسد و شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند در آن مکان فعالیت کنند اما به‌طورکلی در دوره پنج‌ساله‌ای که در مرکز رشد در خدمت این شرکت‌ها هستیم موفق عمل کرده‌اند و به‌طورکلی محصولاتی را که تولید کردند سهم قابل‌توجهی از نیاز دندانپزشکی کشور را تأمین کرده و این خیلی نکته‌ی مبارک و میمونی است. 

 

یکی از کارهای خوبی که انجام می‌شود؛ این است که موضوعات در شورای فناوری دانشگاه مطرح و در این شورا تمامی رؤسای مراکز رشد دانشگاه علوم پزشکی تهران حضور دارند و با محوریت مدیریت محترم ارتباط با صنعت و معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه موارد بحث می‌شود و به‌صورت تیمی تصمیم‌گیری می‌شود که در مراسم‌های ملی و بین‌المللی به چه صورت حضور پیدا کنیم. موضوعات بعد از اینکه در شورای فناوری دانشگاه به تصویب می‌رسد طبعاً مأموریت مرکز رشد هم مشخص می‌شود و در آن چهارچوب اقدام می‌شود. 

 

قسمت قابل‌توجهی از چالش‌های ما به فرایندهای بیرون دانشگاه برمی‌گردد؛ در دانشگاه علوم پزشکی تهران نگاه حمایت و کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌هایی است که در مراکز رشد فعالیت می‌کنند.

اخذ پروانه‌های بهداشتی و ... که لازم است گرفته شود. گاهی اوقات فرایندها کند است یا اینکه شفاف نیست، در حقیقت یکی از بزرگ‌ترین موضوعاتی که تولیدکنندگان و شرکت‌های فناور با آن روبرو هستند.

یکی از چالش‌های مهم در مرکز رشد فناوری مواد و تجهیزات کمبود فضای فیزیکی است البته سعی از فضای موجود نهایت استفاده را بکنیم. نگاه ریاست پژوهشکده بسیار مثبت است اما واقعیت این است که ما از لحاظ فضای فیزیکی با محدودیت مواجه هستیم، امیدواریم که در این زمینه تدبیری اندیشیده شود و پارک علم و فناوری به‌زودی راه‌اندازی شود. ان شاالله با تصمیمات رؤسای محترم در این زمینه فضای بیشتری در اختیار مرکز رشد قرار گیرد و شرکت‌های بیشتری از این فضا و ظرفیت‌هایی که وجود دارد بتوانند استفاده کنند.

 

اساتید مرکز در گروه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه حضور فعالی دارند. ارتباط خیلی خوبی با بالین بیمار داریم شاید در سایر مراکز رشد به این اندازه نباشد در حقیقت فناوران و شرکت‌های تولیدکننده‌ی مستقر در مرکز رشد می‌توانند ارتباط خیلی نزدیکی با گروه‌های آموزشی در دانشکده‌ی دندانپزشکی داشته باشند.

موضوع «کارآزمایی و ارزیابی‌های بالینی» را با همکاری سایر گروه‌های آموزشی و پژوهشی که وجود دارد و دیگر گروه‌های علوم پایه می‌توانیم به‌سادگی انجام دهیم؛ یکی از نقاط قابل‌توجه، تامل و اتکا در حوزه‌ی مرکز رشد دندانپزشکی محسوب می‌شود.  

 

حوزه صادرات خیلی مهم است، همه افراد در کشور باید به این نکته توجه کنند که سهمشان از تولید ناخالص ملی چقدر است، یعنی چقدر می‌تواند ثروت برای کشور تولید کند؛ نکته‌ی خیلی مهمی است تک‌تک افراد جامعه باید به این نکته توجه کنند که سهمشان از تولید ناخالص ملی چقدر است؟ اگر کشور ما از لحاظ مالی و درآمد کشوری غنی است آن‌وقت است که به لحاظ سیاسی، اقتصادی و حتی به لحاظ ایدئولوژی می‌تواند حرف‌های قابل‌اتکا در دنیا داشته باشد. 

نگاه ایدئولوژیک انقلاب اسلامی؛ انقلاب ایدئولوژیک بوده و است، در حقیقت از لحاظ تولید ناخالص ملی و درآمدی که کشور داشته باید بیشتر و سرشارتر باشیم. 

شرکت‌هایی که در مرکز رشد فناوری مواد و تجهیزات دندانپزشکی فعالیت می‌کنند در این حوزه هم به نظرم نقش قابل‌توجهی را ایفا می‌کند البته مرکز رشد دندانپزشکی مرکز جوانی است که سال‌های زیادی از تأسیس آن نمی‌گذرد. امید دارم که این شرکت‌ها در مرکز رشد با استفاده از زیرساخت‌های دانشگاه بتوانند سهم قابل‌توجهی از تولید ناخالص ملی را در زمینه‌ی تولید و صادرات داشته باشند. 

نکته‌ی مهم و کلیدی این است که این شرکت‌ها از بستر دانشگاه استفاده می‌کنند و شرکت‌های دانشگاهی هستند بنابراین می‌توانند در حقیقت زمینه‌ی تولید علم و پروموشن علمی در سطح جهانی نقش مؤثر و کلیدی داشته باشند. به‌طورکلی در مقالات و ثبت اختراعات در مجامع علمی و بین‌المللی مؤثر واقع شوند.

مطمئن هستم به‌عنوان یک خدمتگزار کوچک در دانشگاه و تجربیاتی که کسب کرده‌ام؛ در سال‌های آینده شرکت‌هایی که مثل یک جوانه از بستر دانشگاه رویش پیدا کردند می‌توانند حرف‌های زیادی برای مجامع بین‌المللی و سهم قابل‌توجهی از تأمین بیومتریال‌های حوزه‌ی دندانپزشکی در دنیا داشته باشند. 

 

از شما و روابط عمومی دانشگاه تشکر می‌کنم که این فرصت را در اختیار بنده قرار دادید. 

دانشگاه نسل سوم موضوعی است که باید تمام ارکان دانشگاه به آن توجه ویژه داشته باشند به‌طورکلی فناوری‌ها، پژوهش‌ها و مطالعاتی که انجام می‌شود «منتج به تولید ثروت برای کشور» شود؛ به‌طورکلی تک‌تک افرادی که در دانشگاه فعالیت می‌کنند باید نقش خودشان را در افزایش تولید ناخالص ملی بداند که چیست؟ امیدوارم که این حرکتی که انجام شده جهت‌گیری کشور را به سمت تولید باکیفیت و قابل‌رقابت با محصولات خارجی هدایت کند نکته خیلی مهمی است قرار نیست که مردم کشورمان از تولیدات باکیفیت محروم شوند. باید تولیدات با کیفیت و قابل رقابت و مقایسه با محصولات خارجی توسط صنعتگران، پژوهشگران و فناوران تولید شود و اگر کسی در این حوزه کوتاهی کند به هشتاد میلیون ایرانی ظلم کرده است.

امیدواریم که به واسطه‌ی جهت‌گیری که در دانشگاه در حوزه‌ی علم و فناوری وجود دارد به این هدف مهم و قابل‌توجه دست پیدا کنیم.

 

 

 خبرنگار :الهام علی